Zatwierdzenie naszych konstytucji

Streszczenie

Dzień 11 lutego stanowi dla nas znacząca datę, ponieważ pozwala nam przypomnieć sobie o wdzięczności, odnośnie Konstytucji pozostawionych Zgromadzeniu przez św. Założyciela i zatwierdzenia ich przez Kościół, jako oryginalnego planu ewangelicznego, zdolnego orientować nasze pójście za Jezusem.

W tym dniu, w 1870 roku, w odpowiedzi na prośbę ojca Klareta, osobiście przez niego dostarczoną do Rzymu, nasze Konstytucje zostały zatwierdzone przez papieża Piusa IX. Jednocześnie, jako znak historycznej kontynuacji, dzień 11 lutego 1982 roku jest także datą wydania Dekretu Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, przez który został zatwierdzony, przystosowany do posoborowych wskazań, tekst naszych Konstytucji.

Dlaczego celebrujemy datę zatwierdzenia naszych Konstytucji, zarówno w pierwotnym brzmieniu jak i w brzmieniu posoborowym? Chociaż nie są one niczym innym niż małą książeczką, bez pretensjonalnego odniesienia do teologicznych czy historycznych traktatów, stanowią naszą księgę życia, której racją istnienia jest przełożenie na życie i misjonarską praktykę. Jako takie, ułatwiają nam przede wszystkim pamięć o drodze przebytej przez Ojca Założyciela i wielu innych współbraci, przypominają nam o doświadczeniu, którym mamy się dzielić postępując śladami Jezusa. Ta mała książeczka streszcza i przekazuje to samo doświadczenie ewangeliczne, które jest zawarte w Autobiografii.

Z drugiej strony w naszej regule życia odnajdujemy klucze, które stanowią o naszej realnej i jednocześnie znaczącej przynależności do Kościoła Jezusa Chrystusa. Jest to rzeczywistość Kościoła, która nadaje sens naszemu traktowaniu wspólnoty, misji, identyfikacji z Chrystusem, wyboru Królestwa Bożego, służby najuboższym, jako kręgosłupa naszego projektu życia.

Nade wszystko wspominając zatwierdzenie naszych Konstytucji cieszymy się z największego daru łaski, jakim jest umieszczenie Jezusa z Ewangelii w centrum naszej egzystencji. Jego słowa, jego czyny i codzienne gesty, podobnie jak jego śmierć i zmartwychwstanie zostają włączone, jako propozycja dla naszej potrzeby rozumienia, naszego życiowego zaangażowania i radosnej nadziei, dla naszego spełnienia się w Nim.

**********************

Przepiękne przesłanie i prawdziwie ewangeliczny plan na teraz i na przyszłość

Dzień 11 lutego stanowi dla nas znacząca datę, ponieważ pozwala nam przypomnieć sobie o wdzięczności odnośnie Konstytucji pozostawionych Zgromadzeniu przez św. Założyciela i zatwierdzenia ich przez Kościół, jako oryginalnego planu ewangelicznego, zdolnego orientować nasze pójście za Jezusem.

Szeroki zakres historii objęty przez te daty skupia naszą uwagę na wielkich kolumnach, które nadal stanowią oparcie, nadając sens żywemu doświadczeniu zdobytemu w przeszłości i aktualnemu projektowi ukazującemu nowe horyzonty, a są to kolumny, które rozpoznajemy u Założyciela, a mianowicie: Kościół i Ewangelia Jezusa Chrystusa.

Antoni Maria Klaret, który zredagował uprzednio wiele regulaminów dla stowarzyszeń apostolskich, rozpoczął 16 lipca 1849 roku organizację Zgromadzenia Misjonarzy bez przygotowania dla niego reguły, która określałaby jego życie. Sposób życia, jaki rozpoczynał wraz ze swymi pięcioma towarzyszami miał się kształtować w oparciu o osobiste doświadczenia, życie Ewangelią i misjonarską aktywność. Niespodziewana nominacja na Arcybiskupa Kuby doprowadziła Klareta w ostatnich miesiącach roku 1849 do zredagowania, przy akceptacji swych towarzyszy, Konstytucji, które również zostały zatwierdzone przez Biskupa Luciano Casadevall w Vic.

Ten tekst (którego nie znamy bezpośrednio), został uzupełniony przez Klareta po jego powrocie z Kuby (1857) i po przyjęciu przez Misjonarzy z Vic, został przedstawiony przez niego samego Rządowi w Madrycie, celem uzyskania cywilnej aprobaty Zgromadzenia, która rzeczywiście została udzielona w roku 1858. Ten dodatkowy tekst, który znamy jako Konstytucje z roku 1857, został później przesłany do Rzymu, celem uzyskania papieskiego zatwierdzenia Zgromadzenia, które zostało udzielone w roku 1870 w formie Decretum laudis. Ostateczne zatwierdzenie samego tekstu Konstytucji zostało wstrzymane do czasu włączenia nowych, zalecanych elementów.

Sam Ojciec Założyciel zajął się tą sprawą wraz ze swymi Misjonarzami, zgromadzonymi na Kapitule w lipcu 1864 roku. Należało udoskonalić ten tekst zgodnie z zaleceniami rzymskiej Dykasterii. Przy okazji swej podróży do Rzymu, jesienią następnego roku, ojciec Klaret, w towarzystwie ojca Xifre, prowadził ożywiony dialog z władzami Świętej Kongregacji aż do uzyskania aprobaty Konstytucji ad experimentum na dziesięć lat. Zanim upłynął ten termin, będąc znów w Rzymie w czasie trwania Soboru Watykańskiego I, Klaret uzyskał ostateczną aprobatę naszych Konstytucji, udzieloną przez papieża Piusa IX dnia 11 lutego 1870 roku. Według tych Konstytucji, nasz Ojciec Załozyciel, już na wygnaniu w Fontfroide, złożył śluby zakonne dnia 8 października tego samego roku, na ręce ojca Xifre.

Zgromadzenie założone bez zapisanych wskazań, z podjętym przez Misjonarza Klareta postanowieniem życia zgodnie z Ewangelią, mogło przez lata korzystać z obecności i skutecznej działalności Założyciela w procesie tworzenia się konstytucjonalnego tekstu. Wraz z Klaretem, protagonistami byli z jednej strony sami misjonarze a z drugiej Matka Kościół w swojej funkcji rozeznawania i potwierdzania.

To samo dotyczy rozmaitych momentów historii, w których Konstytucje były doskonalone na przestrzeni lat, a głównie w czasie wielkiej renowacji zapoczątkowanej i pobudzanej przez Sobór Watykański II. W tym dziele natchnionym przez Ducha Świętego, można stwierdzić, że Założyciel stał się widocznie obecny poprzez Autobiografię, przyjętą, jako źródło inspiracji i norm dla naszego stylu życia i misji. W tekście zatwierdzonym przez Kościół dnia 11 lutego 1982 roku jest uwidocznione w sposób jeszcze bardziej jasny, niż w edycjach przedsoborowych, osobiste i autobiograficzne tętno, z jakim Klaret nam opowiedział w sposób dydaktyczny o swojej duchowości i swoim misjonarskim stylu. Stąd też, odnosząc się do tych odnowionych Konstytucji można mówić miarodajnie o nowym założeniu dokonanym przez Założyciela.

Kościół stanowi istotną wielkość w duchowości Klareta, zarówno, gdy mówimy o Ecclesia semper reformanda jak i o pięknym Kościele, Oblubienicy Chrystusa. Poza tymi ramami nie ma możliwości zrozumienia misji własnej Instytutu narodzonego w ich wnętrzu. To także wyjaśnia gorliwość Klareta, jego wielkie radości, a jednocześnie niemało doświadczeń i cierpień, które musiał przyjąć. Jego doświadczenie kościelne, w relacjach z Kongregacją, rozpoczyna się od serdecznego przyjęcia przez biskupa Casadevall i listu Nuncjusza, który go wyrywa z grupy Misjonarzy i przeznacza na Kubę, następnie rozwija się od przyjęcia niektórych zastrzeżeń, jakie mają jego towarzysze wobec tego, co przyszło z Rzymu, do entuzjazmu, z jakim następnie zawozi do Rzymu jeszcze świeżo napisane Konstytucje z 1857 roku. Od jego wyczerpującej troski, aby wzbogacić swój tekst konstytucyjny wartościami pochodzącymi z innych źródeł, do radości rozeznania woli Bożej w małej książeczce, którą przywozi z Rzymu, jako ostatni dar dla swoich współbraci na wygnaniu w Prades.

Zgromadzenie musiało przebyć podobną drogę, zwłaszcza odnośnie Konstytucji. Doświadczyła tego Kapituła Generalna w roku 1922 rozpoczynając przystosowanie naszej Reguły życia do Kodeksu Prawa Kanonicznego z roku 1917. Przeżywali to także od roku 1965 wszyscy Klaretyni podejmując odpowiedzialność za odnowienie Konstytucji ojca Klareta, zgodnie z zaleceniami wskazanymi przez Sobór Watykański II. Wtedy poproszono nas o zbiorowy akt posłuszeństwa kościelnego. Oznaczało to przede wszystkim uświadomienie sobie Zgromadzenia, jako wspólnoty, podmiotu noszącego charyzmat Klareta, możliwego do zidentyfikowania, jako dar łaski Ducha Świętego udzielony swojemu Kościołowi. Oprócz tego należało zmienić konkretne rozbieżności w poszukiwaniu współbrzmienia z Duchem Świętym, który poprzez swoje dary wszczepia nas w żywotną i misyjną dynamikę Kościoła.

Odnowa Konstytucji, związana z tekstem z 1982 roku miała podobne doświadczenie kościelne do tego, przez które przechodził nasz Założyciel. Były momenty entuzjazmu i przygnębienia. Nawet przy wielkoduszności i poczuciu udziału wielu osób, konsensus pomiędzy członkami Instytutu okazał się trudny do osiągnięcia i był powolny; zajął piętnaście lat wymiany opinii i eksperymentu, w kontekście wyraźnego zniechęcenia. Także wiele wysiłku wymagał dialog z Dykasterią rzymską ds. Zakonników, w czasach, gdy całe życie zakonne było w drodze. Miały też miejsce elementy ewangelicznego rozeznawania, które zawsze wymaga uczestnictwa; rozeznawania rozumianego, jako poszukiwanie woli Bożej, jako uwolnienie serca od przesądów i poświęcenia czasu wymaganego przy podejmowaniu poważnych decyzji.

Można zasadnie powiedzieć, że 11 lutego 1982 roku nie tylko był punktem kulminacyjnym na kościelnej drodze, ale także przyniósł z sobą pewne doświadczenie łaski objawiającej się w pogodnym spokoju, z jakim od tej chwili całe Zgromadzenie przyjęło nowy tekst, potwierdzony w swojej prawomocności klaretyńskiej, kościelnej i ewangelicznej.

Ewangelia Jezusa Chrystusa, słuchana w głębi serca, natchnęła do „nawrócenia się” i dała początek apostolskiemu powołaniu Klareta. Ziarno słowa Bożego, przyjęte i rozważane z pilnością, zaowocowało obficie w jego życiu i podobnie zaowocuje w naszym sercu ta mała książeczka, którą pozostawił nam w spadku nasz Założyciel. Konstytucje z 1857 roku, chociaż nie były regułą przeznaczoną dla zakonników, wyrażały stanowczo potrzebę ewangelicznego radykalizmu. Poczynając od misyjnego doświadczenia proponowały już wyraźną formę drogi według rad ewangelicznych. Wychodząc z praktyki pod duchowym kierownictwem Założyciela, wszyscy owi Misjonarze przyjęli z entuzjazmem decyzję wyrażenia pójścia za Jezusem poprzez profesję ślubów, tak jak to później określiły Konstytucje z roku 1870. Założyciel wraz ze swymi Misjonarzami, w ten radykalny sposób, wyrażał swoją więź z Jezusem z Ewangelii.

Zauważono, że pomiędzy Instytutami powstałymi w Kościele od czasów św. Franciszka, tekst Konstytucji Klareta wyróżnia się znaczącą obecnością słów zaczerpniętych z Ewangelii. Pochodzi to stąd, że jego obcowanie z Ewangelią, pielęgnowane codziennie od czasów seminaryjnych, nie było inspirowane ciekawością literacką czy kulturową, ale potrzebą poznania i realizowania Bożego planu i pragnieniem uczynienia z niej własnego życia i dzielenia się nią jak chlebem z innymi ludźmi. Określenie słuchacz i sługa Słowa jest bez wątpienia właściwym określeniem przysługującym naszemu Założycielowi.

Można powiedzieć, że obecność słowa Bożego w pierwotnych Konstytucjach została gruntownie ograniczona z powodu wskazań wówczas obowiązujących przy redagowaniu tego rodzaju tekstów. Kto jednak zatrzymał się z uwagą przy czytaniu Autobiografii Klareta i wielu jego pism duchowych, musiał zauważyć jak bardzo obecny i znaczący jest przemieniający wpływ Słowa Bożego w jego myślach i w jego życiu. Zawsze posiada ono pewien profil powołaniowy, duchowy i służebny, podobnie zresztą, jak to usiłowały nakreślić Konstytucje.

Gdy nadeszła godzina posoborowej odnowy naszych reguł życia, można było jasno zauważyć, że nie da się należycie wyjaśnić duchowości naszego Założyciela bez usytuowania w centralnym miejscu jego propozycji odnośnie Słowa ewangelicznego, które go zainspirowało. Stosując się do zaleceń soborowych dotyczących powrotu do źródeł, Zgromadzenie mogło z radością zanotować, że w tym przypadku, powrót do źródeł założycielskich doprowadził nas nie gdzie indziej, niż do źródeł biblijnych. Także z tego punktu widzenia, to sam Założyciel, był tym, który na zbliżające się Trzecie Tysiąclecie, odnawiał naszą rodzinę, jako wspólnotę słuchaczy i sług.

Już materialnie znaczący jest fakt, że odnowiony tekst Konstytucji potroił liczbę cytatów biblijnych, których obecnie jest 190, podczas gdy dawny tekst zawierał ich jedynie 64. Pomiędzy dawnym i obecnym tekstem można jednak zauważyć, że dotyczy to zasadniczo tych samych wielkich bloków biblijnych wyróżnionych w tekście, a mianowicie: Ewangelii św. Mateusza (wspólnota), św. Łukasza (misja) i Listu do Koryntian (posługa kościelna). Jest rzeczą naturalną, że podkreślając w stylu dydaktycznym naszą duchowość (na przykład poprzez alegorię klaretyńską o Kuźni), te teksty są teraz przewodnikiem i podobnie, w swej większości, inspirowały Klareta.

Reguły zawsze były uważane i nie zamierzają być czymś innym niż pośrednictwem w stosunku do Ewangelii, celem przełożenia jej na projekt życia osobistego i wspólnotowego, skupionego na osobie Jezusa Chrystusa, na pójściu za Nim. To Duch Święty wzbudza te pośrednictwa, ponieważ On umożliwia zrozumienie i naśladowanie Jezusa Chrystusa (por. J 14,26; 16, 13-14) oraz rozdziela wielką rozmaitość darów czy charyzmatów, aby czynić żywym i skutecznym misterium samego Jezusa Chrystusa w przestrzeni i czasie.

Wspomnienie zatwierdzenia Konstytucji oznacza dla nas celebrowanie aktu wdzięczności za tę historyczną akcję Ducha Świętego w osobie naszego Założyciela i za jego pośrednictwem w nas samych. Konstytucje są znakiem naszej łaski powołania i Ewangelii w nich zawartej, źródła nadającego sens całemu naszemu życiu.

BIBLIOGRAFÍA

MISIONEROS CLARETIANOS. Nuestro Proyecto de Vida Misionera, 3 t., Roma 1989/1991/1997.
FERNÁNDEZ, C. La Congregación de los Misioneros Hijos del Immaculado Corazón de María, Madrid 1967.
FRANQUESA, P. Historia de las Constituciones Claretianas, t. I, Roma 1989.
LARRAONA, A. Un aniversario de gloria, en Anales de la Congregación, t. 15 (1916), s. 359; t. 16 (1917), s. 26.
LOZANO, J. M. San Antonio María Claret: Constituciones y Textos sobre la Congregación de Misioneros (CCTT), Barcelona 1972.

11 Luty. Zatwierdzenie naszych konstytucji